Schijnzelfstandigheid bij ZZP’ers in de bouw: Wat je moet weten

Door Dennis

Update: 20 februari 2025.

Sinds januari 2025 handhaaft de Belastingdienst actief op schijnzelfstandigheid bij zzp’ers in de bouw. Deze strengere controles hebben grote gevolgen voor zowel bouwbedrijven als zzp’ers. Hoewel de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) al sinds 2016 van kracht is, lag de nadruk in het verleden vooral op bewustwording en minder op handhaving. Dat is nu veranderd​.

Wat is schijnzelfstandigheid?

De Wet DBA is niet nieuw. Sinds 1 mei 2016 is deze al in werking getreden als vervanging van de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie). Doel van de wet is de relatie tussen opdrachtgevers en zelfstandigen (zzp’ers) te verduidelijken en schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer een ZZP’er werkt onder omstandigheden die meer lijken op een dienstverband dan op zelfstandig ondernemerschap. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer een ZZP’er langdurig dezelfde taken uitvoert als werknemers in loondienst, de opdrachtgever nauw betrokken is bij de planning van het werk of wanneer de ZZP’er te weinig kenmerken van zelfstandig ondernemerschap laat zien.

Denk hierbij aan het ontbreken van eigen gereedschappen, een correcte KvK-inschrijving of een gebrek aan meerdere opdrachtgevers. Hieronder vind je een aantal voorbeelden uit de praktijk.

Drie praktijkvoorbeelden uit de bouw

Onderstaand vind je drie praktijkvoorbeelden. Meer voorbeelden vind je in ons artikel Praktijkvoorbeelden van schijnzelfstandigheid.

1. Wel schijnzelfstandig:
   Een timmerman werkt al vijf jaar vrijwel fulltime voor dezelfde aannemer. Hij krijgt instructies over werktijden, draagt bedrijfskleding en werkt met het gereedschap van de opdrachtgever. Ondanks het label “zzp’er” beschouwt de Belastingdienst dit als een dienstverband​​.
2. Geen schijnzelfstandigheid:
   Een zzp’er installeert keukens voor een bouwbedrijf gedurende twee maanden. Hij bepaalt zijn eigen werktijden, gebruikt eigen gereedschap en werkt met een resultaatverplichting. Bij fouten draait hij zelf op voor de kosten​.
3. Twijfelgeval:
   Een schilder wordt ingehuurd voor een specifiek restauratieproject en werkt samen met het vaste team van het schildersbedrijf. Hoewel hij eigen gereedschap gebruikt, ontvangt hij deels aanwijzingen en loopt het project negen maanden door. Dit is een grijs gebied dat de Belastingdienst kritisch bekijkt​.

Wat betekent schijnzelfstandigheid voor jou als ZZP’er?

Ook voor ZZP’ers kan schijnzelfstandigheid grote gevolgen hebben. Als de Belastingdienst oordeelt dat je feitelijk als werknemer functioneert, verlies je je status als zelfstandige. Dit betekent dat je opdrachtgever verantwoordelijk wordt voor de loonheffingen en belastingen en dat kan je ondernemerschap onder druk zetten.

Risicobeheersmaatregelen voor ZZP’ers

Je kan meerdere dingen doen om de risico’s te minimaliseren. Denk aan onder meer de volgende zaken.

1. Werk aan je professionaliteit
Investeer in eigen gereedschappen, een aansprakelijkheidsverzekering en zorg voor een professionele uitstraling met een zakelijk mailadres en website. Dit toont aan dat je als zelfstandige opereert.

2. Werk voor meerdere opdrachtgevers
Het hebben van meerdere opdrachtgevers helpt om aan te tonen dat je zelfstandig werkt en voorkomt afhankelijkheid van één partij.

3. Documenteer je werkrelaties
Zorg voor duidelijke overeenkomsten en leg je werkrelaties goed vast. Dit helpt om aan te tonen dat je daadwerkelijk zelfstandig werkt en niet als werknemer gezien kan worden.

Kan een BV of VOF schijnzelfstandigheid voorkomen?

Het oprichten van een BV of VOF biedt geen garantie tegen schijnzelfstandigheid​. De Belastingdienst kijkt naar de feitelijke arbeidsrelatie, niet naar de rechtsvorm. Zelfs als je via een BV werkt, kan er sprake zijn van schijnzelfstandigheid als je langdurig en onder gezag voor één opdrachtgever werkt​​. Wel biedt een standaard BV voordelen zoals beperkte aansprakelijkheid en fiscale voordelen, mits je daadwerkelijk als ondernemer opereert​. Meer weten hierover, lees dan ons artikel over de invloed van rechtsvormen.

Wat kun je doen als je weer in loondienst wilt?

Uit onderzoek blijkt dat slechts 9% van de zzp’ers in de bouw terug wil naar loondienst​. Wil je toch terug? Overweeg dan de volgende zaken. Lees ook ons artikel terug in loondienst voor meer informatie.

• Gesprek met je opdrachtgever: Bespreek de mogelijkheid van een arbeidsovereenkomst. Dit kan zekerheid bieden en risico’s op boetes verminderen.
• Gebruik van overgangsregelingen: Als je al als zzp’er werkt, kan een tijdelijke detachering via een bemiddelaar helpen.
• Voordelen loondienst: Denk aan pensioenopbouw, doorbetaling bij ziekte en vakantiedagen.

Gewoon zzp’er blijven? Laat je dan voorlichten.

Tips om schijnzelfstandigheid te voorkomen als zzp’er in de bouw

Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, moeten zzp’ers in de bouw actief hun zelfstandigheid aantonen. Pas daarom zoveel mogelijk van onderstaande adviezen toe. Lees ook ons artikel met 10 tips om schijnzelfstandigheid te voorkomen.

• Werk voor meerdere opdrachtgevers
• Gebruik altijd je eigen gereedschap, bedrijfsauto en zakelijke middelen.
• Zorg voor duidelijke contracten met een resultaatverplichting en
• factureer bij voorkeur per project.
• Laat zien dat je ondernemer bent met een KvK-inschrijving, zakelijke website en eigen logo.
• Draag ondernemersrisico, bijvoorbeeld door verantwoordelijk te zijn voor herstelwerkzaamheden.
• Vermijd integratie in de organisatie van je opdrachtgever door niet deel te nemen aan interne activiteiten.
• Bepaal zelf je werktijden, zorg dat je je kunt laten vervangen en houd je administratie op orde.

En tot slot, regel verzekeringen zoals een AVB en AOV en behaal noodzakelijke certificaten zoals VCA.

Laat je voorlichten

Om zowel bouwbedrijven als ZZP’ers te ondersteunen, organiseerden Bouwselect en
Bouwpartners in 2024 bijeenkomsten over de Wet DBA en de handhaving op
schijnzelfstandigheid. Tijdens deze bijeenkomsten legde specialist Evert Hondema op
praktische wijze uit hoe je je kunt voorbereiden op de nieuwe regels.

Bekijk de webinar kosteloos terug!

Wil je weten hoe jij meer zekerheid kan krijgen? Neem gerust contact met ons op!

Disclaimer:
De informatie in dit artikel is bedoeld om een algemeen overzicht te geven van
schijnzelfstandigheid in de bouwsector. Omdat de wetgeving rond zzp’ers en
schijnzelfstandigheid voortdurend in ontwikkeling is, kan dit artikel niet altijd volledig up-to-
date zijn. We doen ons best om het artikel regelmatig bij te werken, maar adviseren je om
altijd juridisch advies in te winnen en de laatste richtlijnen van de Belastingdienst te
raadplegen voordat je actie onderneemt.